Wijn en oude kloosters in ongerepte natuur
Wat leuk dat jij hebt gekozen voor een reis naar Moldavië! Je bent vast nieuwsgierig naar het land en de cultuur. Wij hebben alvast wat informatie voor je op een rij gezet, maar je kunt natuurlijk ook zelf internet of de bibliotheek afstruinen om in de stemming te komen. Laat je inspireren door de foto’s, die veelal gemaakt zijn door reizigers die jou voorgingen of lees hun verhalen op onze website!
Land
Moldavië (officieel Republica Moldova) ligt in Oost-Europa, tussen Roemenië en Oekraïne, op zo’n 2250 km rijden van Nederland. De hoofdstad Chisinau ligt in het midden van het land, dat wat kleiner is dan Nederland. Het is een van de armste landen van Europa en dat zie je terug in het straatbeeld. Het land heeft verschillende overheersers gehad waaronder de Turken en de Russen. Het Moldavië van nu is ontstaan in 1991, nadat het land onafhankelijk werd van de Sovjet-Unie. In Moldavië ligt tevens de niet erkende ministaat Transnistrië.
Bevolking
Er wonen ongeveer 3,4 miljoen mensen in Moldavië, waarvan zo’n 700.000 in Chisinau. Het grootste deel van hen (80%) is Roemeen, maar beschouwt zichzelf als Moldaviër. Dit komt omdat de Moldavische nationaliteit pas 32 jaar bestaat. Verder wonen er Oekraïners, Russen en Gagaoezen. De Gagaoezen zijn een christelijk Turks volk dat sinds 1994 de autonome regio Gagaoezië in zuidoost-Moldavië bezit.
De mensen zijn behulpzaam en gastvrij. Kinderen zijn vaak buiten tot ’s avonds laat. Aan het eind van de middag zie je veel mensen voor de huizen zitten, moe van het werk, gebroederlijk naast elkaar op smalle bankjes.
Taal
De officiële landstaal is Roemeens. Dit komt doordat Moldavië tot de Tweede Wereldoorlog bij Roemenië hoorde. Vroeger was Russisch de meest gekozen tweede taal op scholen. Tegenwoordig is dit Engels of Frans.
Tip: leer alvast wat woordjes. Het wordt altijd erg gewaardeerd als mensen in hun eigen taal begroet worden.
Landschap
Het grootste deel van Moldavië ligt tussen de rivieren Prut, in het westen, en Dniestr, in het oosten. In het zuidwesten van Moldavië komt de Prut samen met de Donau, dus zo vormt het land ongeveer 500 meter aan Donau-oever.
In het noorden zijn er veel heuvels, maar in het zuiden is het land vrij vlak. Het hoogste punt van het land is met 430 metet de Dealul Balanesti.
Het land is ontzettend productief in de landbouw en beroemd om de wijn. Je zult daarom veel akkervelden, wijngaarden en zonnebloemvelden zien.
Klimaat en weer
Moldavië heeft een gematigd landklimaat. Het land heeft lange zomers met veel zon. De temperaturen liggen dan tussen de 25 en 30oC. In de winter is het gemiddeld -6 tot +1 oC. Er valt niet veel neerslag, maar als het valt, is het vaak heel veel in korte tijd. In de heuvels kan dit voor modderstromen zorgen. Het kan in principe het hele jaar door regenen maar de meeste regen valt tussen oktober en december.
Tijdzone
In Moldavië is het een uur later dan in Nederland.
Vlag
De vlag van Moldavië is een verticale driekleur van blauw, geel en rood. In het midden staat het wapen van Moldavië afgebeeld, om de vlag te onderscheiden van de vlag van Roemenië, die dezelfde kleuren heeft.
Het wapen van Moldavië bestaat uit een adelaar met een kruis in zijn snavel en een scepter en een olijftak in zijn klauwen. De borst van de adelaar wordt beschermd door een schild met de traditionele symbolen van Moldavië: een ossenkop omringt door een bloem, een ster en een halvemaan. De kleuren (rood, geel en blauw) die gebruikt worden in de strepen van de vlag en in het schild zijn de nationale kleuren van Moldavië
Geschiedenis
De tegenwoordige Republiek Moldavië verwijst in zijn naam naar het historische vorstendom, dat groter was dan het huidige Moldavië. In het oude Moldavië woonden Roemenen die eerst overheerst werden door de Turken en door de Russen. In 1812 kreeg Rusland, Bessarabië, het oostelijke deel van Moldavië, van Turkije toegewezen. Sinds die tijd begonnen de Russen het gebied te bevolken. Na de Russische Revolutie van 1917 verklaarde Bessarabië zich onafhankelijk van Rusland en voegde zich bij Roemenië, dat in 1920 Groot-Roemenië ging heten.
In de Tweede Wereldoorlog veroverden de Russen het gebied weer. De oorspronkelijke bewoners, de Bessarabiërs werden gedeporteerd naar Siberië en andere Russische uithoeken. Het communisme werd ingevoerd en Moldavië werd de Moldavische Sovjetrepubliek.
Op 27 augustus 1991 verklaarde de Sovjetrepubliek Moldavië zich onafhankelijk. In die tijd ontstond er ook een korte burgeroorlog, omdat de regio Transnistrië zich wilde afscheiden van Moldavië. De onafhankelijkheid van deze streek is niet internationaal erkend, maar het verlangen leeft nog steeds bij de Transnistriërs. Dit zorgde in 2005 voor het laatst voor politieke spanningen, toen het bestuur van Transnistrië de Moldavische energiecentrales in hun regio afsloot.
Politiek
Moldavië is een republiek met een parlementair stelsel. De uitvoerende macht is in handen van de president die door het parlement wordt gekozen voor een termijn van vier jaar (herkiesbaar). Sinds 2020 is dit Maia Sandu. De wetgevende macht is in handen van het eenkamerparlement, dat om die vier jaar door middel van algemeen kiesrecht (vanaf 18 jaar) wordt gekozen. Sinds 2023 is Dorin Recean de premier. De premier staat aan het hoofd van het kabinet. Het land wordt bestuurd via vijftig bestuurlijke districten.
Moldavië wil graag bij de EU horen en deed daar begin 2022 een aanvraag voor. Half 2022 stemden de Europese lidstaten in met het verstrekken van het kandidaat-lidmaatschap. Het daadwerkelijke lidmaatschap zit er voorlopig echter nog niet in. Eerst zal Moldavië moeten voldoen aan de zogeheten ‘criteria van Kopenhagen’.
Economie
Nadat Moldavië in 1991 onafhankelijk werd van de Sovjet-Unie stortte de economie in. Sindsdien is het land bezig om dit te herstellen. Het land is voor een groot deel van de inkomsten afhankelijk van de export en van Moldaviërs die vanuit het buitenland geld sturen.
Er is een groot contrast tussen arm en rijk in Moldavië. Je ziet dit vooral terug in het verschil tussen het leven in de stad en het leven op het platteland. Veel jeugd trekt naar de stad door gebrek aan toekomstperspectief op het platteland. Veel Moldaviërs trekken naar het buitenland om daar een inkomen te verdienen: ongeveer één miljoen Moldaviërs wonen in het buitenland. Veel kinderen worden aan hun lot overgelaten door hun ouders als die naar het buitenland vertrekken.
De onderwijssystemen van Moldavië en Roemenië zijn nauw met elkaar verbonden.
Rond 1900 was analfabetisme op het platteland normaal. Tijdens het Sovjetbewind werd onderwijs steeds toegankelijker. In 1992 was nog maar 8% van de bevolking analfabeet.
Het huidige schoolsysteem in Moldavië voorziet in tien jaar basiseducatie en daarna de mogelijkheid om naar een technische school te gaan of een studie aan het hoger onderwijs te volgen.
Begin jaren negentig werd de Roemeense taal weer ingevoerd op de scholen en werden er lessen in Roemeense literatuur en geschiedenis gegeven. De onderwijssystemen van Roemenië en Moldavië zijn sterk met elkaar verbonden. Zo studeren er enkele duizenden Moldavische studenten in Roemenië en schonk de Roemeense regering schoolboeken aan Moldavische scholen om de Russische schoolboeken te vervangen.
Cultuurkenmerken
In Moldavië lijkt de tijd soms stil te hebben gestaan. Vaak zie je paard en wagen op straat en de auto’s zijn oud. Kinderen helpen hun ouders in het huishouden en op het land. Het sociale leven vindt plaats op straat, met winkeltjes die tot laat open zijn, volwassenen die na hun werk bij elkaar komen en kinderen die tot ’s avonds laat buiten spelen. Het is in de Moldavische cultuur belangrijk om te delen en mensen zijn erg gastvrij. Het land kent een rijke culturele traditie van folklore, ballet en klassieke muziek.
Variatie
De woningen van Moldaviërs verschillen erg van elkaar. Rijken wonen in villa’s en armen in krotjes. In de winter slapen mensen vaak in een andere kamer dan in de zomer, dicht bij de keuken. De keuken in de huizen is meestal eenvoudig ingericht. Stromend water is er vaak niet, men haalt dan water uit een put. Als er geen warm water is, gebruikt men een door de zon verwarmde douche. De meeste huizen hebben geen toilet binnen. Veel toiletten zijn niet meer dan een gat in de grond met een hokje eromheen.
Qua eten kom je in Moldavië niets tekort: het eten is hier heerlijk! Zo kun je bijvoorbeeld aardappels, bursj, brood met goede cervelaat en placinta verwachten. Daarnaast maken veel mensen zelf vruchtensap. Het is in Moldavië gebruikelijk om twee keer per dag warm te eten.
Gastvrijheid
De Moldavische gastvrijheid is enorm. De lokale bevolking geeft graag en liefdevol weg van het weinige dat ze heeft. Zij eten wat wij overlaten of nemen een veel kleinere maaltijd dan ze ons voorzetten. Je zult merken dat de projectleider er zoveel mogelijk aan zal doen om het jou en je team naar de zin te maken.
Begroeten
Mensen begroeten elkaar op straat met ‘buna ziua’ (goedendag). Als je iemand kent, geef je elkaar een hand. Als je goed bevriend bent, omhels je elkaar of geef je een kus op de wang. Over het algemeen geven mannen geen hand aan vrouwen, maar voor gasten wordt vaak een uitzondering gemaakt. Mensen geven elkaar geen hand over de drempel.
(On)gelijkheid en respect
In Nederland wordt iedereen als gelijkwaardig gezien. Of je nu man of vrouw, ouder of jonger bent. Het maakt niet heel veel verschil. In Moldavië heeft men vaak meer respect voor ouderen en gezagsdrager dan wij in Nederland hebben. Ook de verhouding tussen man en vrouw is nog niet zoals wij die vaak gewend zijn in Nederland.
Cultuurverschillen
Moldaviërs kleden zich hetzelfde als de meeste Europeanen. Men is heel beleefd. Sta dus vooral je stoel af aan een oudere, houd de deur open voor een ander en help mensen met hun bagage. Dat wordt alleen maar gewaardeerd. Moldaviërs zijn stipt en georganiseerd. Het is belangrijk om te delen en goed voor elkaar te zorgen, iets waar jullie ook wel wat van zullen merken!
De belangrijkste cultuurverschillen zijn:
• Veel mensen vervoeren zichzelf met paard/ezel en wagen
• De meeste ‘winkels’ zijn open tot ‘s avonds 21.00 of 22.00 uur
• Veel marktkraampjes aan de kant van de weg waar mensen eten en snuisterijen verkopen
• Na het werk ontmoeten de mensen elkaar op straat
• Moldaviërs zijn erg gastvrij, ook al hebben ze vaak weinig geld te besteden
• Gasten eten met de mannen terwijl de vrouwen en kinderen in de keuken het overgebleven deel opeten
• Er is een traditionele rolverdeling tussen man en vrouw
• De mannen geven de vrouwen geen hand. Voor gasten geldt dit meestal niet
Sta open voor verschillen, waardeer ze en probeer van elkaar te leren. En besef te allen tijde dat je te gast bent. Respecteer de cultuur, het gezag en ieders levensvisie.
Godsdiensten
Het grootste deel van de bevolking is Roemeens-orthodox of Russisch-orthodox (98%). Daarnaast zijn er ook katholieken, baptisten en Joden.
Binnen een gemeente is er grote betrokkenheid; mensen ondersteunen elkaar zo goed mogelijk. Kinderen en ouderen worden in de kerkgemeenschap opgevangen als daar behoefte aan is. Daarnaast probeert de kerk de maatschappij te laten zien dat het ook anders kan dan de maatschappelijke tendens van alcoholisme, drugs, sex en schaars gekleed gaan.
Kerkdiensten
In de kerk wordt van vrouwen verwacht dat zij hun hoofd bedekken met een doek of sjaaltje, van mannen wordt verwacht dat ze hun hoofddeksels afzetten. Voor de vrouwen een lange rok en een lange broek voor de mannen.
Er wordt geasfalteerd in Moldavië en de meeste snelwegen zijn goed begaanbaar. Ook in en rondom de grote steden zijn de wegen redelijk goed. In de dorpen zijn de wegen over het algemeen wat slechter. Door regen en vrieskou zijn sommige wegen kapotgevroren, waardoor er soms flinke gaten in de weg zitten. De onverharde wegen zijn erg hobbelig, waardoor je rustig moet rijden en soms uit moeten wijken voor gaten in de weg.
Houd rekening met onverlichte voertuigen, zoals een paard-en-wagen. Reis daarom niet na zonsondergang.
Jullie worden door onze eigen buschauffeur afgezet op het project. In Sculeni zijn de meeste activiteiten op loopafstand van het project.
Water en stroom
In Moldavië gebruiken ze dezelfde stekker als in Nederland en er staat 220V op het stroomnet, net als in Nederland. Het kan handig zijn om een verdeelblok mee te nemen, zodat je meerdere apparaten tegelijk kunt aansluiten. Water is kostbaar in Moldavië, dus je wordt aangespoord er niet te veel van te verspillen. Helaas kun je het water uit de kraan niet drinken, maar op het project krijg je flesjes water.
Internet en telefonie
Internet is sowieso aanwezig in de grote steden (internetcafé’s). Het DCC heeft zelf geen internetverbinding, het huis van Radu wel. Houd er rekening mee dat de verbinding niet zo goed is als je gewend bent. Let op: Moldavië hoort wel bij Europa, maar niet bij de EU. De regel dat je gewoon van je eigen bundel gebruik kan maken in het buitenland geldt hier dus niet. Houd er dan ook rekening mee dat gebeld of ge-sms’t worden in Moldavië relatief hoge kosten met zich mee kan brengen. Het landnummer van Moldavië is +373, het landnummer van Nederland is +31.
Geld
In Moldavië betalen ze met de Moldavische Leu (MDL), 1 Euro is ongeveer 20 Leu. Kijk voor de actuele wisselkoers op: wisselkoers.nl Pinnen kan in Chisinau, Ungheni of een andere grote stad in de buurt, maar het is het handigst om zelf contante euro’s mee te nemen. In de grote steden kan ook gewisseld worden – voor meerdere personen tegelijk. Houd bij pinnen rekening met de maximale opnamebedragen die je bank heeft ingesteld voor pinnen buiten de EU. Dit zal rond de 250,- euro per dag zijn.
Over het algemeen kun je alleen contant betalen. Uitgaven die niet zijn opgenomen in je reis (zoals excursies, souvenirs en extra eten of drinken) kun je het beste regelen met een teampot. Circa 50 euro per persoon is daarvoor wel voldoende.
Winkels
In Moldavië zijn supermarkten, maar in principe worden de inkopen, zeker in de dorpjes, gedaan op de markt. Hier zul je een hoop bijzondere dingen zien. Over het algemeen kun je afdingen, zeker als je samen met een Moldaviër gaat, maar als er een prijs aangegeven staat, staat die ook vast.
Medische zorg
In Sculeni, op 200 meter vanaf het project, is een medische post aanwezig. In Ungheni is een regionaal ziekenhuis. In de hoofdstad Chisinau is een internationaal ziekenhuis.
Medische post Sculeni (200 meter van het project):
Village Sculeni
+373 (0) 23663762
Regionaal ziekenhuis Ungheni (30 km vanaf Sculeni)
Spitalul Raional Ungheni I.M.S.P.
Strada Nationala 37, Ungheni, Moldavië
Tel: +373 236 25 149
Internationaal ziekenhuis Chisinau:
Municipal Clinical Emergency Hospital
Strada Toma Ciorba 1
Chisinau 2004, Moldavië
Tel: +373 22 250 704
Ambassade van Moldavië in Nederland
Bezuidenhoutseweg 117
2594AD ‘s-Gravenhage
+31 70 73 71 200
Nederlandse Ambassade in Moldavië
NBC Building
Blvd. Stefan cel Mare 73/1, 2e verdieping
MD-2001 Chișinău
Moldavië
Telefoon: +373 22 02 41 41
Nederlandse ambassades en consulaten-generaal zijn 24 uur per dag, 7 dagen per week bereikbaar via het contactcenter van NederlandWereldwijd op
telefoonnummer +31 247 247 247
of via WhatsApp: +31 6 82 38 77 96.
Dit reisadvies is slechts een beknopte samenvatting van de gegevens die te vinden zijn op de website van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Natuurlijk houden wij deze site voor je in de gaten, maar het is ook verstandig zelf regelmatig een kijkje te nemen. Als je de ReisApp installeert op je telefoon en jouw land als favoriet aanmerkt, krijg je automatisch bericht van de nieuwste updates. Op de voorbereidingsdag zullen we zeker aandacht besteden aan veiligheid.
De kleurcode van het reisadvies is rood voor de regio Transnistrië. Wij blijven ver bij die regio vandaan. Voor de rest van Moldavië geldt kleurcode geel. De veiligheidsrisico’s zijn anders dan in Nederland, maar je kunt veilig reizen in dit gebied.
Drukke plaatsen
Wees altijd extra alert in drukke plaatsen. Zakkenrollers kunnen hier gemakkelijker hun gang gaan. In Chisinau komen soms demonstraties voor. Vermijd deze en ook andere samenscholingen van grote groepen, omdat dit gepaard kan gaan met agressie en geweld.
Criminaliteit
In Moldavië komt in grote steden straatcriminaliteit voor. Toeristen kunnen het slachtoffer worden van geld- en wisseltrucs en creditcardfraude.
Geen foto’s van militaire objecten
Maak geen foto’s van gebouwen die door militairen of politie worden bewaakt. Dit geldt ook voor wegen, bruggen en grensovergangen.
Lhbtiq+
Niet iedereen in Moldavië heeft een positieve houding ten opzichte van Lhbtiq+ personen (lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen, transgenders, intersekse personen, queers en personen die hun gender of seksualiteit anders benoemen). Wees dus voorzichtig met uitingen hiervan.
Lokaal noodnummer 112
