The pearl of Africa
Wat leuk dat jij hebt gekozen voor een reis naar Oeganda! Je bent vast nieuwsgierig naar het land en de cultuur. Wij hebben alvast wat informatie voor je op een rij gezet, maar je kunt natuurlijk ook zelf internet of de bibliotheek afstruinen om in de stemming te komen. Laat je inspireren door de foto’s, die veelal gemaakt zijn door reizigers die jou voorgingen of lees hun verhalen op onze website!
Land
Oeganda heet officieel Republic of Uganda of Jamhuri ya Uganda in het Swahili en ligt in Oost-Afrika op 6.317 km (hemelsbreed) van Nederland. Het land wordt omringd door Zuid-Sudan, Kenia, Tanzania, Rwanda en Democratische Republiek Congo. Het land is ongeveer zeven keer zo groot als Nederland. De hoofdstad, Kampala, ligt vlakbij het wereldberoemde Victoriameer. Oeganda wordt ook wel The Pearl of Africa genoemd. Het land staat bekend om haar vriendelijke en gastvrije mensen, groene heuvels, wilde dieren, vrolijke kinderen en georganiseerde chaos.
Bevolking
Er wonen meer dan 43 miljoen mensen in Oeganda, waarvan ruim twee miljoen in de hoofdstad Kampala. In het land wonen 56 stammen, die zijn vastgelegd in de grondwet. Oeganda is een land waar HIV heeft toegeslagen en waar nog veel armoede is. Een kwart van de bevolking leeft onder de armoedegrens. Ongeveer anderhalf miljoen Oegandezen zijn besmet met HIV en als gevolg van deze ziekte zijn ruim 2 miljoen kinderen wees geworden. Gemiddeld krijgt een Oegandese vrouw 5 of 6 kinderen. Hiermee hoort het land tot de top 5 van landen met het hoogste geboortecijfer.
Taal
Engels is de officiële taal van Oeganda, onder vorige presidenten is Swahili ook de eerste taal geweest. Er zijn meer dan 40 verschillende inheemse talen. Luganda is daarvan de grootste en heeft meer sprekers dan het Engels. Het is in Oeganda niet verplicht om de officiële taal te leren. In principe mag iedereen de taal gebruiken die hij zelf fijn vindt. Tip: leer een paar woorden Swahili!
Landschap
Oeganda ligt op het Oost Afrikaanse plateau en bestaat voornamelijk uit plateaus, bergen (de hoogste is 5.110 meter!) vulkanische heuvels, meren, rivieren, watervallen, moerasgebieden en regenwoud. Het blijft een groen land, ook al zijn er in de jaren ’70 op grote schaal regenwouden gekapt. Men is nu nieuwe bomen aan het planten zodat de bossen binnen enkele jaren hersteld zullen zijn.
Klimaat en weer
Oeganda ligt op de evenaar en heeft daardoor een tropisch klimaat. De temperatuur ligt er altijd rond de 25 graden. Ook regent het veel. Er zij twee droge periodes: van december tot februari en van juni tot augustus. Aan het Victoriameer valt de meeste regen, meer dan 2100 mm per jaar. De laatste tijd zijn deze seizoenen een stuk minder betrouwbaar door de klimaatverandering.
Tijdzone
Oeganda valt in tijdzone UTC +3. Tijdens onze zomertijd is het in Oeganda 1 uur later, tijdens onze wintertijd is het 2 uur later. Van 7 tot 19 uur is het (dag)licht.
Vlag
De vlag van Oeganda werd aangenomen in 1962 en bestaat uit zes horizontale banden in de kleuren (van boven naar beneden): zwart, geel, rood, zwart, geel, rood. In het midden staat een witte cirkel met daarin het nationale symbool: de kraanvogel. De drie kleuren vertegenwoordigen de kleur van de Afrikanen (zwart), Afrika’s zonneschijn (geel) en de Afrikaanse broederschap (rood, de kleur van het bloed dat alle Afrikanen zou verbinden).
Geschiedenis
De huidige grenzen zijn vastgesteld door Groot-Brittannië, toen Oeganda een Britse kolonie was. Hierdoor kwamen een heleboel etnische groepen met verschillende politieke systemen en culturen opeens in een land te wonen. Deze verschillen maakten het moeilijk om samen te werken, nadat Oeganda in 1962 onafhankelijk werd. Sinds de onafhankelijkheid heeft het land verschillende heersers gekend. Dictator Idi Amin was tussen 1971 tot 1979 verantwoordelijk voor de dood van ruim 300.000 tegenstanders. Na hem kwam Milton Obote (1980-1985). Een guerrillaoorlog en schendingen van de mensenrechten onder zijn regime kostten nog eens minstens 100.000 levens. Totdat in 1986 de huidige president aan de macht kwam.
Politiek
President Yoweri Katuga Museveni is ruim 35 jaar staatshoofd van Oeganda. Men had verwacht dat inmiddels zijn zoon hem zou zijn opgevolgd, maar ook in 2021 werd Museveni weer gekozen. In 2005 is Oeganda naar aanleiding van een referendum een meerpartijendemocratie geworden: verschillende politieke partijen werden in ere hersteld. De grootste partij is de NRM (National Resistence Movement) van Museveni. Kizza Besigye is oppositieleider namens de UPDF (Uganda Peoples’ Defence Forces).
Oeganda is staatkundig in 77 districten verdeeld. Elk district is weer verdeeld in subdistricten, counties, sub-counties, gemeenten (parishes) en dorpen. In al deze lagen worden eigen politieke verkiezingen gehouden.
Naast de indeling in bestuurlijke districten kun je Oeganda ook indelen in vijf koninkrijken, namelijk Buganda, Bunyoro-Kitara, Ankole, Busoga en Toro. De koningen hiervan hebben officieel geen macht, maar hebben sociaal en cultureel wel veel aanzien. Buganda is het grootste koninkrijk en was tot 1894 het overheersende rijk in Centraal-Afrika. Luganda (de meest gesproken taal van Oeganda) is de taal van dit koninkrijk. In het gebied van Buganda ligt de hoofdstad van Oeganda, Kampala, en de voormalige hoofdstad van Oeganda, Entebbe.
Economie
Onder leiding van het huidige staatshoofd president Yoweri Katuga Museveni is de inflatie de afgelopen jaren gedaald en de infrastructuur grotendeels hersteld. De economie is gebaseerd op landbouw, waarin meer dan tachtig procent van de bevolking werkzaam is. De export van producten als koffie is heel belangrijk, maar sinds 2001 exporteert het land ook energie.
Oeganda staat op de lijst van Heavily Indebted Poor Countries van het IMF, waarbij het land geholpen wordt om haar schulden tot handelbare proporties terug te brengen.
Gezien wij veel met scholen doen, lijkt het me handig iets uit te leggen over het onderwijssysteem in het land en hoe de partners bijdragen aan de lokale visie op onderwijs.
Cultuurkenmerken
Kampala is de grootste stad in Oeganda (druk en chaotisch) en daar vind je de grotere gebouwen. Het is soms moeilijk om je weg te vinden als je de stad niet kent. Het is ook een bruisende stad, je wordt overweldigd door de geuren en geluiden die op je afkomen als je door de stad rijdt.
De winkels op straat zijn tot ‘s avonds laat open. Bijzonder, rondom steden en dorpen kun je soms kilometerslang alleen cassave zien, dan weer alleen tomaten. Concurrentie lijkt op het eerste gezicht niet te bestaan. Tot men een busje ‘bazungu’ (blanken) ziet en alle verkopers aan komen rennen!
Variatie
Opvallend zijn diverse verschillen binnen het land. Verschillen tussen steden en het binnenland/de villages, tussen de jonge generatie en de oudere, tussen het landschap in het noorden en het zuiden, de verschillende politieke lagen en het grote verschil tussen arm en rijk.
Gastvrijheid
De Afrikaanse gastvrijheid is enorm. De lokale bevolking geeft graag en liefdevol weg van het weinige dat ze heeft. Je zult merken dat de projectleider er zoveel mogelijk aan zal doen om het jou en je team naar de zin te maken.
Begroeten
Dat kan op verschillende manieren. Een hand(druk), een ‘hug’ (een stevige knuffel) of een korte omhelzing. Soms zie je ook dat bijvoorbeeld jonge kinderen voor een oudere man of vrouw knielen.
(On)gelijkheid en respect
In Nederland wordt iedereen als gelijkwaardig gezien. Of je nu man of vrouw, ouder of jonger bent. Het maakt niet heel veel verschil. In Afrika heeft men echter voor bijvoorbeeld ouderen en gezagdragers veel meer respect dan wij in Nederland hebben. Ook de verhouding man- vrouw is nog niet zoals wij westerlingen die vaak graag zouden willen zien.
Cultuurverschillen (schuin gedrukt = Afrikaanse normen)
Ik denk dus ik ben
Wij zijn dus ik ben
Afspraak = afspraak
Relatie
Direct, confronterend (we kijken elkaar aan)
I will speak to the leg (geen direct oogcontact)
Ja = ja
Ja = ? Open vragen stellen dus!
Iedereen is gelijk
Aanzien ouderen, gezagdragers
De wekker
De zon
God?
God!
Vooruitkijken, presteren
Hier en nu (zijn)
Homoseksualiteit
Homoseksualiteit is strafbaar in Oeganda. Zelfs een poging tot het aangaan van homoseksuele contacten is strafbaar. Dit geldt ook voor buitenlanders. Reizigers wordt dringend geadviseerd hiermee rekening te houden bij hun opstelling en uitingen. Ook vragen we alle deelnemers om terughoudend te zijn met het plaatsen en delen van berichten op Facebook, Twitter, etc. over homoseksualiteit, zoals we dat altijd vragen ten aanzien van gevoelige onderwerpen.
Godsdiensten
God is vanzelfsprekend voor veel Afrikanen. Op veel plekken (op busjes en winkels bijvoorbeeld) kom je teksten tegen als: Good Shepherd, God is able, Jesus my Savior etc.
Ongeveer 85% van de Oegandezen is christelijk, 12% is moslim.
Van de christenen is circa 40% rooms-katholiek en ongeveer 30% is lid van de Anglicaanse kerk. Daarnaast komen veel Pentecostal kerken (Pinkstergemeenten) op.
Kerkdiensten
Veel kerkdiensten in Afrika zijn anders dan de meeste mensen in Nederland gewend zijn: veel uitbundiger, langere preken, geloofsgetuigenissen, een collecte waarbij je naar voren moet lopen in plaats van in de bank blijft zitten etc.
De mensen zijn zo net mogelijk gekleed als zij naar de kerk gaan. Voor jullie als deelnemers geldt voor de vrouwen een rok (minimaal tot op de knie), voor de mannen een lange broek.
Vaak wordt er van de groep verwacht dat zij zich voorstelt in de kerkdienst. Dat kan een kort welkom zijn door de reisleider, en het liefst ook een lied (of 2) gezongen door het team.
Wegennet in Oeganda
Het wegennet in Oeganda is beperkt maar voor Afrikaanse begrippen redelijk goed. De hoofdwegen door het land zijn prima te bereizen. Als je verder naar het Noorden, Oosten of Westen gaat buiten de dicht bevolkte gebieden of als je de provinciale of dorpse wegen opzoekt is het een ander verhaal. Dan kom je veelal op gravel-roads (afbeelding) of als je nog verder de ‘bush’ in gaat: tracks. De begaanbaarheid van de onverharde wegen hangt erg samen met de regenbuien. Bij intensieve regen, die regelmatig voorkomt, kan een deel van de weg wegspoelen.
Kampala
Kampala is enorm druk en chaotisch en traffic jams zijn aan de orde van de dag. Er wordt nu een ringweg rond Kampala aangelegd, maar deze is, al voordat deze af is zo druk, dat je ook hier in de file staat. De weg van Kampala naar Entebbe kun je ’s nachts in 45 minuten rijden, maar overdag kun je er zomaar 2 tot 3 uur overdoen als je pech hebt. Hier moet je terdege rekening mee houden, als je een aansluitende vliegreis hebt.
Boda boda zijn verboden
Een ‘boda boda’ is een brommer, die zich verhuurt als taxi. Deze zijn door het hele land populair, vanwege hun wendbarheid in het verkeer en de lage prijs. Voor onze reizigers is het strikt verboden om op boda boda’s te reizen, omdat hier veel ongelukken mee gebeuren.
