Een verscholen parel tussen de Donau en het Tatragebergte
Wat leuk dat jij hebt gekozen voor een reis naar Slowakije! Hoewel het land relatief dichtbij ligt en tot de EU behoort, heeft het zeker verrassingen voor je in petto! Wij hebben alvast wat informatie voor je op een rij gezet van het land en de cultuur, maar je kunt natuurlijk ook zelf internet of de bibliotheek afstruinen om in de stemming te komen.
Land
Slowakije, officieel de Slowaakse Republiek, is het geografische middelpunt van Europa. Het grenst aan Tsjechië, Polen, Oekraïne, Hongarije en Oostenrijk. De hoofdstad Bratislava ligt op slechts een uur rijden van de Oostenrijkse hoofdstad Wenen. Slowakije is sinds 1993 onafhankelijk van het voormalige Tsjecho-Slowakije. Niet veel later trad het toe tot de EU en sinds 2009 kun je er met de Euro betalen. Slowakije is ongeveer 1,3 keer zo groot als Nederland, maar met zo’n 5,5 miljoen inwoners vrij dunbevolkt.
Bevolking
Met een geboortecijfer van 1,3 kinderen per vrouw heeft Slowakije een van de laagste geboortecijfers van Europa. Het inwoneraantal is de afgelopen 20 jaar dan ook nauwelijks toegenomen.
De meerderheid van de bevolking (68,9 %) is katholiek. De overige 30 % is onder te verdelen in atheïst, luthers, Grieks-katholiek (of Oosters-orthodox) en gereformeerd.
De mensen staan bekend als gastvrij.
Taal
De officiële taal is Slowaaks. Deze behoort tot de Slavische taalfamilie, zoals ook het Pools en Tsjechisch. Het Slowaaks wordt door 83,9% van de bevolking gesproken. De belangrijkste minderheidstalen zijn Hongaars (10,6%), wat vooral in het Zuiden wordt gesproken, Romani (1,8%), Oekraïens of Roetheens (1%).
Een leuk weetje over het volkslied: het Nad Tatrou sa blýska is geschreven in 1844 door boze studenten nadat hun leraar door de Hongaren was ontslagen.
Tip: leer alvast wat woordjes. Het wordt altijd erg gewaardeerd als mensen in hun eigen taal begroet worden.
Landschap
Slowakije bestaat voor het grootste deel uit berggebieden. Deze maken allemaal deel uit van de Beskiden en de Karpaten. Ze worden gekenmerkt door steile bergwanden en spitse toppen waarvan de hoogste tot 2.655 meter reikt. Er zijn diverse mogelijkheden voor wintersport en op sommige bergtoppen ligt ook zomers sneeuw. Ons project ligt in het Tatra gebergte, dat zich zowel over Slowakije als Polen uitstrekt.
Van de totale landoppervlakte in Slowakije is bijna 41% bedekt met bos. Slechts een vijfde van het land is gecultiveerd.
Langs de zuidgrens stroomt de Donau, die over een afstand van ca. 150 km de grens met Hongarije vormt. Slowakije heeft weinig natuurlijke meren; het zijn voornamelijk kaarmeren en door morenes opgestuwde meren in het Tatragebergte.
Klimaat en weer
Slowakije heeft een gematigd klimaat. De temperaturen liggen tijdens de wintermaanden rond de 0 graden en tijdens de zomermaanden rond de 20 graden. In de bergen is het over het algemeen koeler en natter. Bratislava, dat zich tussen de Alpen en de Tatra bevindt, is droger en zonniger.
Tijdzone
Er is geen tijdsverschil met Nederland. De zomertijd in Slowakije loopt gelijk aan die van Nederland. Wel is het er ’s morgens een uur eerder licht dan bij ons, maar ’s avonds ook een uur eerder donker.
Vlag
De vlag van Slowakije bestaat uit drie gelijke horizontale banen in de kleuren wit, blauw en rood. In de bovenhoek aan de hijskant staat het wapenschild. De kleuren staan voor de eenheid van het Slowaakse volk. Daarnaast zijn het ook de pan-Slavische kleuren, waarmee ze de Slavische aard van het Slowaakse volk symboliseren.
Het wapen werd toegevoegd in 1992, toen besloten werd dat Slowakije vanaf 1 januari 1993 een onafhankelijke staat zou worden en daartoe een nieuwe grondwet moest worden opgesteld. Zonder wapen vertoonde de vlag te veel gelijkenissen met die van Rusland en Slovenië.
Het wapenschild is een oud-Gotisch schild. Het toont drie blauwe heuvels tegen een rode achtergrond. Op de middelste heuvel staat een zilveren Patriarchenkruis. De heuvels symboliseren de Tatra, de Kleine en Grote Fatra (alle in Slowakije) en de Mátra (in Hongarije), drie bergketens in het noorden van het voormalige Koninkrijk Hongarije.
Geschiedenis
De geschiedenis van Slowakije loopt lange tijd gelijk met die van omliggende landen zoals Tsjechië, Hongarije, Oostenrijk en Polen. De eerste bewoners van het huidige Slowakije waren vermoedelijk de Boii, een Keltische stam die zich in de tweede eeuw voor Christus permanent in deze regio vestigden. Rond het begin van de jaartelling kwamen daar enkele Germaanse stammen bij die tijdens de grote volksverhuizingen weer vertrokken. In de eeuwen die volgden werd het gebied een speelbal van vele overheersers. Zo werd het gebied geteisterd door Hunneninvallen en kwam het onder druk te staan door de expansiedrift van Karel de Grote. Hier kwam allemaal een einde aan toen het gebied onderdeel werd van het Hongaars Koninkrijk.
Slowakije vormde gedurende de twintigste eeuw één geheel met het taalkundig en cultureel nauw verwante Tsjechië onder de naam Tsjecho-Slowakije. Sinds de val van de Sovjet-Unie, de Fluwelen Revolutie en de splitsing van Tsjecho-Slowakije werd Slowakije op 1 januari 1993 onafhankelijk. Sindsdien maakte het een periode van forse, hoewel ongelijk verdeelde, economische groei mee en trad het toe tot de Verenigde Naties, de NAVO en de Europese Unie.
Politiek
Slowakije is een parlementaire republiek. De sinds 1999 direct voor vijf jaar gekozen president is staatshoofd. Sinds 2019 is dat mevrouwe Zuzana Čaputová. De rol van de president is grotendeels ceremonieel, hij of zij heeft nauwelijks politieke macht. De regeringsmacht berust bij het kabinet onder leiding van de minister-president. De president kan het parlement ontbinden en verkiezingen uitschrijven als een politieke impasse is ontstaan. Het parlement bestaat uit één Kamer, de Nationale Raad (Národná rada). Een kabinet moet bij zijn aantreden het vertrouwen krijgen van het parlement.
Tot 1989 was Tsjecho-Slowakije een communistische staat in de invloedssfeer van de Sovjet-Unie. Op 1 april 2021 werd de Slowaakse minister van Financiën Eduard Heger benoemd tot premier. Hij volgt Igor Matovic op, die premier werd in maart 2020 maar een jaar later aftrad na een politieke crisis over de aankoop van het Russische coronavaccin Spoetnik-V.
Heger ging verder met de coalitie die onder Matovic gevormd werd. Op 15 december 2022 viel deze regering echter na een motie van wantrouwen vanwege de stijgende energieprijzen.
Economie
Slowakije was van oudsher een arm landbouwgebied, maar na de Tweede Wereldoorlog is er een grote zware industrie in het land opgebouwd. Vooral de wapenindustrie had een belangrijke betekenis, maar na de ‘fluwelen revolutie’ in 1989 stortte deze in. De Slowaakse industrie, die zeer verweven is met die van het buurland Tsjechië, heeft zeer te lijden gehad van de economische recessie en de ineenstorting van de Sovjetmarkt.
Na een periode van relatieve stagnatie in de vroege en midden jaren negentig hielpen hervormingen van de belastingen, gezondheidszorg, pensioenen en het socialezekerheidsstelsel Slowakije om in 2004 tot de EU toe te treden. In januari 2009 kreeg Slowakije de Euro als munt. De privatiseringen zijn bijna voltooid, de bancaire sector is vrijwel geheel in buitenlandse handen en de regering heeft buitenlandse investeringen vergemakkelijkt. Tel hierbij goedkope arbeidskrachten, lage belastingen en een gunstige geografische ligging bij op en je begrijpt dat Slowakije interessant is voor buitenlandse investeerders. Vanaf 2009 kreeg ook Slowakije te maken met de gevolgen van de kredietcrisis. Corruptie en langzame geschillenbeslechting blijven belangrijke factoren die verdere economische groei beperken.
Cultuurkenmerken
Door zijn centrale ligging in Europa is Slowakije van oudsher een cultureel kruispunt. Slowakije kreeg dan ook veel van andere culturen mee en gaf zelf ook veel van zijn eigen cultuur en volkskunst door aan andere regio’s. Misschien merk je daar in het dagelijks leven tegenwoordig weinig van, maar in bijvoorbeeld musea kom je de rijke Slowaakse geschiedenis zeker tegen.
Slowakije heeft veel cultureel erfgoed, waaronder unieke houten kerken die traditioneel tussen de 16de en 18de eeuw gebouwd werden. Er mocht enkel en alleen hout gebruikt worden, spijkers en ander constructiemateriaal waren niet toegestaan. In heel Slowakije staan nog ongeveer vijftig houten kerken, waarvan er acht zijn opgenomen in de UNESCO Werelderfgoedlijst.
Typisch souvenirs zijn authentieke ambachtelijke producten, met de handgeweven stoffen en borduurwerk, klederdracht, porselein, aardewerk en figuren van maisbladeren.
Eten en drinken
De Slowaakse keuken heeft veel overeenkomsten met die van Hongarije, Oostenrijk en andere gebieden waar het historisch mee verbonden was. Traditionele maaltijden bestaan uit een stevige soep, aardappelen, groente en varkensvlees en een dessert met zoet brood of een strüdel. De Oostenrijkse invloed is vooral te zien aan de verschillende soorten goulash die er verkrijgbaar zijn. Worden er geen aardappelen gegeten, dan is gnocchi een favoriet gerecht.
Er wordt op verschillende plaatsen in Slowakije wijn geproduceerd die van redelijke kwaliteit is. De nationale drank van Slowakije is bier. Dit is overal in alle smaken en maten te verkrijgen.
In Slowaakse restaurants is het gebruikelijk dat je bord wordt weggehaald zodra het leeg is. Dit is een blijk van goede bediening, je hoeft dan namelijk niet tegen een vuil bord aan te kijken.
Gastvrijheid
Over het algemeen is de bevolking vriendelijk en gastvrij. Jonge mensen kun je het beste benaderen in het Engels en ouderen spreken soms Duits.
Omgang
Omgangsvormen zijn in Slowakije belangrijk. De directe Amerikaanse of Nederlandse stijl van communiceren ligt de Slowaken niet zo. De stijl van communice¬ren kent meer Duits aandoende elementen en is vrij ingetogen (niet roepen over straat enz.).
Stiptheid wordt gezien als teken van respect, betrouwbaarheid en ver¬antwoordelijkheid. Men komt eerder wat te vroeg dan te laat. Wie onverhoopt op¬gehouden is, belt even en biedt excuses aan. Afspraken worden nooit op het laatste moment afgezegd.
De spreektoon in de publieke ruimte is beschaafd en gedempt. De opstelling bij onbekenden is afwachtend tot voorkomend en men laat elkaar uitspreken. Begroetingen verlopen veelal minzaam, vriendelijk en ingetogen. Ter verwelkoming en bij het afscheid geeft men elkaar onder oogcontact een stevige handdruk.
Cultuurverschillen
Slowaken kleden zich hetzelfde als de meeste Europeanen. Men is heel beleefd. Sta dus vooral je stoel af aan een oudere, houd de deur open voor een ander en help mensen met hun bagage. Dat wordt alleen maar gewaardeerd. Slowaken zijn stipt en georganiseerd. Het is belangrijk om te delen en goed voor elkaar te zorgen, iets waar jullie ook wel wat van zullen merken!
De belangrijkste cultuurverschillen zijn:
Sta open voor de verschillen, waardeer ze en probeer van elkaar te leren. Besef te allen tijde dat je te gast bent. Respecteer de cultuur, het gezag en ieders levensvisie.
Godsdiensten
Slowakije heeft in tegenstelling tot Tsjechië onder het communistisch regime religie niet massaal de rug toegekeerd. Katholieke kerken tref je hier op veel plaatsen aan, met nog altijd een behoorlijk aantal leden en bezoekers.
De protestantse kerken vormen hier een minderheid van nog geen 5 % van de bevolking, maar is wel een gemotiveerde groep.
De wegen in Slowakije zijn goed. In landelijke gebieden tref je hier en daar nog een onverharde weg aan. Het openbaar vervoer is goed en relatief goedkoop.
